Trouw en Parool | Artikel over geloofstwijfel in Timboektoe twee jaar nadat de jihadisten uit het noorden van Mali werden verjaagd.
Artikel in Trouw en Parool over geloofstwijfel in Timboektoe twee jaar nadat de jihadisten uit het noorden van Mali werden verjaagd.
De baarden zijn geschoren, er wordt weer gerookt en gevoetbald op het uitgestrekte zandplein voor de grote moskee in Timboektoe. Vluchtelingen keren geleidelijk aan terug. Geen publiekelijke lijfstraffen of verwoesting van graftombes meer. Twee jaar na de verjaging van de jihadisten lijkt het leven in de stad in het noorden van Mali weer genormaliseerd.
Maar dat is schone schijn, zegt Abdourahamme Hasseye Toure, afkomstig uit Timboektoe. Hij onderzocht de gevolgen van het opdringen van ’een islam die we nooit hadden gekend’. Behalve schade aan erfgoed, winkels en radiostations, trauma’s bij verkrachte vrouwen en wantrouwen richting hen die heulden met de ’gekken van God’, stuitte Toure ook op geloofstwijfel. ’Als ons geloof dit geweld voorschrijft, dan hoeft het niet voor ons’, vertelden jonge moslims hem. De bezetting heeft een identiteitscrisis veroorzaakt, meent Toure. Mensen zijn diep geraakt in hun geloof en zien zich geconfronteerd met vragen over de principes en praktijken van hun religie.
’Tijdens ons noodhulpwerk ontmoetten we heel veel mensen, vooral jongeren, die zich na het extremistisch geweld niet meer thuis voelden in de islam. Ze begrepen hun eigen geloof niet meer’, vertelt ook Sekou Kane, medewerker van ontwikkelingsorganisatie ICCO West Africa. Kane vertelt van een gesprek met een imam van de eeuwenoude Sankore moskee, die als enige weerstand tegen de bezetters bood. Hij ziet veel haat, vertelt Kane, terwijl hij de imam citeert. ’Er is leiderschap en reflectie nodig binnen ons geloof. De bezetters waren geen moslims. Willen we hier weer goed kunnen samenleven met iedereen, dan moeten we de mensen helpen begrijpen wat de echte islam is.’
Deze verwarring is mede een gevolg van een groeiende invloed van het wahabisme die al langer gaande is in Mali, zegt Fatoumata Toure, een religieuze leider uit Timboektoe. Het wahabisme is een fundamentalistische soennitische stroming, in Nederland ook wel bekend als het salafisme. En dat terwijl de meeste Malinese moslims al eeuwenlang een gematigde islam praktiseren. Maar met de groeiende financiële steun vanuit de golfstaten voor de bouw van moskeeën, scholen en studiebeurzen, komen ook andere ideeën binnen, zegt Toure. ’Iedereen mag hier komen preken. We controleren helemaal niet wie wat doet en met welke boodschap’.
Nu de jihadisten zijn vertrokken, tekenen de littekens zich in Mali af. ’Timboektoe is zo goed als dood’, zegt Toure, die haar eigen familie tijdens de bezetting in een vrachtwagen wist te evacueren. ’Er is grote armoede en werkloosheid onder de bevolking die voorheen van het toerisme leefde. De reïntegratie van jongeren die samenwerkten met de jihadisten is een probleem. En het imago van de islam heeft een flinke deuk gekregen’.
’De wereld is 180 graden veranderd. In de islam gaat het niet alleen om bidden, maar ook wat je ervoor en erna doet en hoe je met andersgelovigen om gaat. Wij religieuze leiders moeten dat beter communiceren, in de moskee, maar ook via radio en internet’, meent ze. ’We genieten groot respect, we zijn de brandweermannen van de maatschappij. Als de vlam in de pan slaat, grijpen wij in’.
In een lemen studio van radio Bouctou, de enige radio in Timboektoe die niet door de jihadisten werd vernield maar door hen werd ingenomen, klinkt het geluid van religieuze gezangen. Twee jaar terug mocht journalist Abdoullaye Traore niets anders doen dan uitzenden wat de rebellen hem dicteerden. Nu wordt er weer vrij gepraat. Traore verwelkomt Elphadi Wangara, imam van de Sidyehyaa moskee in Timboektoe. Drukgebarend, met een koptelefoon over zijn witte moslimhoedje en een zwarte rozenkrans in de hand, roept de imam op tot tolerantie. Zijn boodschap reikt tot in de verste uithoeken van Timboektoe. ’De Koran zegt dat je je naasten moet helpen, of ze nou moslim, joods of christen zijn’.
Precies twee jaar geleden werd het noorden van Mali met de inval van de Fransen (Operatie Serval), en het Malinese leger bevrijd uit handen van de jihadistische rebellen. Hoewel er een einde kwam aan negen maanden bezetting, zijn tot op heden gewapende groepen actief. Met 28 dode en 75 gewonde blauwhelmen was MINUSMA, tot oktober o.l.v. Bert Koenders, in 2014 de gevaarlijkste VN-missie. Nederland draagt met circa 450 militairen bij, vooral met het verzamelen van inlichtingen.
Link naar het artikel hier via blendle in Trouw of in het Parool getiteld ‘Timboektoe is zo goed als dood’.
