Vice Versa | Interview met Oxfam Novib directeur Farah Karimi. Twintig jaar na de oprichting streeft Oxfam International naar meer samenwerking, focus en macht van het zuiden. Tegelijk voert de Nederlandse Oxfam Novib een forse bezuiniging en reorganisatie door. ’In een steeds veranderende wereld moet je een complex netwerk kunnen organiseren, dat wendbaar en flexibel is’.
’Als ontwikkelingsorganisatie moeten we altijd scherp blijven kijken hoe we onze invloed kunnen vergroten op de internationale politieke en economische machtsverhoudingen. Dat zit in onze genen en dat blijven we in de kern doen’. Aan het woord is Farah Karimi, directeur van Oxfam-Novib, in een gesprek over interne ontwikkelingen als gevolg van de bezuinigingen en ’een constant veranderende en steeds complexer wordende wereld’. We spreken haar in haar kantoor in Den Haag, zonder persvoorlichter.
’Daar moeten we ons als organisatie blijvend op aanpassen. Daarom werd Oxfam International in 1995 ook opgericht en daarom zijn we vijf jaar geleden begonnen met het in de partnerlanden samenvoegen van de verschillende Oxfamkantoren tot nationale kantoren’, legt Karimi uit. ’En nu we in Nederland opnieuw te maken krijgen met nieuwe financiële randvoorwaarden, moeten we flink gaan bezuinigen en reorganiseren.’
Ingrijpende veranderingen
In voorbereiding op een mogelijk ’forse korting’ vanaf 2016 gaan er ingrijpende veranderingen plaatsvinden. Er komen thematische units en campagnes en programma’s worden meer geïntegreerd. Minder service delivery en langdurige partnerschappen, meer beleidsbeïnvloeding, is de trend. Personeelsfuncties gaan veranderen en competenties moeten opnieuw worden bekeken.
En dus gaan er ontslagen vallen, zowel hier als in de landenkantoren. Hoeveel mensen er precies weggaan en welke functies er gaan veranderen, wil of kan ze niet zeggen. ’Dat moeten we de komende tijd gaan bekijken.’ Het proces moet eind juli worden afgerond. Maar vooral zorgvuldig worden aangepakt, legt Karimi uit. ’Dit moet je heel goed managen. Je moet investeren in goede interne communicatie, eerlijk en transparant aan mensen uitleggen waarom we dit doen. En de pijn serieus nemen. In landen als Pakistan en Somalië gaat het niet alleen om verlies van werk, maar er valt ook een bron van inkomsten voor de hele extended family weg.’
Zelfstandige zuidelijke Oxfams
Tegelijkertijd wordt het wereldwijde netwerk van Oxfams alleen maar verder uitgebreid. Oxfam-International telt nu 17 affiliates met nog twee ‘observers’ die binnenkort formeel lid worden, maar wil uitbreiden naar liefst 25 organisaties in 2020. Hoewel de confederatie open blijft voor uitbreiding met westerse organisaties, wordt vooral geïnvesteerd in de uitbreiding met zelfstandige zuidelijke Oxfams, met een lokaal bestuur. ’Zoals Oxfam-Novib. Dat is de strategie’, legt Karimi uit.
Van de 19 organisaties zijn er nu drie gevestigd in zuidelijke landen, in India, Mexico, en Zuid-Afrika waarvan de laatste de status van observer heeft. Oxfam-Brazilië is in de maak. Dat betekent dat besluitvorming ten aanzien van de internationale Oxfam-strategie en landenprogramma’s nog altijd vooral in het westen gebeurt. En dat moet snel veranderen, vindt Karimi. Niet alleen om hun stem op Oxfam-beleid te vergroten. ’Zij kunnen die strategie ook goed vertalen naar de context van hun land’, denkt ze. ’Een zelfstandige Oxfam die goed geworteld is in de samenleving daar zal niet alleen efficiënter werken, maar wordt daar ook meer gezien als een organisatie van dat land, met mensen die met gezag praten. Daarmee verhogen ze hun invloed.’
In acht andere landen, waaronder Turkije en Bangladesh, worden momenteel verkenningen uitgevoerd. In maart wordt besloten in welke landen kan worden uitgebreid. Daarmee volgt Oxfam een trend waarin steeds meer ontwikkelingsorganisaties de macht van de besluitvorming over de invulling van ontwikkelingsprogramma’s in de landen zelf leggen. Daar zitten wel grote uitdagingen, legt Karimi uit. ’Bestuur en organisatie moet op orde zijn en de organisaties moeten op termijn financieel zelfstandig kunnen opereren.’
Uit de haarvaten komen
Het maakt het werk ook inspirerender, vindt Karimi. ’De manier waarop ze hun stem inbrengen tijdens de bestuursvergadering komt uit al hun haarvaten in het lichaam. Dat is echt anders dan dat vanuit het noorden gebeurt. Hier hebben we sociale vangnetten, maar als je in India of Zuid-Afrika van je huis naar je werk gaat, word je dagelijks geconfronteerd met armoede, ongelijkheid en geweld. Onze zuidelijke collega’s wéten het niet alleen, ze vóelen het ook’, zegt Karimi. ’Dat brengt een totaal ander bewustzijn en gevoel van urgentie en overtuiging met zich mee. De manier waarop ze dat verwoorden en concreet maken, is tijdens zo’n vergadering heel verrijkend en inspirerend.’
Aan de global architecture van de confederatie zelf verandert weinig. ’Wij blijven een confederatie, een internationaal netwerk van ’interdependent’ organisaties’, aldus Karimi. ’Dat is ons inziens de meest geschikte organisatie van de 21e eeuw. In een steeds veranderende wereld moet je een complex netwerk kunnen organiseren, dat wendbaar en flexibel is. Een internationale beweging die in staat is maximale invloed uit te oefenen, in de landen zelf, hier in het westen, richting regeringen, maar ook bedrijven.’
Meer samenwerking en stroomlijning
Maar al die affiliates moeten wel meer gaan samenwerken en hun operaties gaan stroomlijnen. ’Dat deden we al goed in campagnes, maar dat willen we nu ook doortrekken naar het noodhulp werk en ontwikkelingsprogramma’s.’ Sinds het aantreden van Karimi in 2008 is het aantal landen waar Oxfam-Novib werkt afgenomen van 70 naar 27. In landen waar voorheen vier of vijf Oxfam-kantoren naast elkaar opereerden, bestaat nu één nationaal kantoor.
Hoewel Karimi de komende maanden een flinke uitdaging staat te wachten, is ze overtuigd dat de organisatie de juiste richting op gaat. ’De kracht en schaal van onze programma’s en gezamenlijke stem groeit. We maken beter gebruik van de verschillende sterkten en zwakten binnen ons netwerk. We zijn in staat een wereldwijd programma uit te voeren, en tegelijkertijd kunnen we onze expertise en focus als Oxfam Novib behouden.’
Het is ons antwoord op een veranderende wereld, zegt Karimi. ’Want je kan niet met gereedschap van gisteren de problemen van vandaag oplossen.’
