Reportage uit het Willem Dreeshuis in Amsterdam | De stemselfie staat op het podium, maar de vijfenzestig bewoners van het Willem Dreeshuis aan de Hugo de Vrieslaan in Amsterdam, gemiddeld 86 jaar, sommigen met slab, slurpen hun soepje onverstoorbaar door. Het is 19 maart, de dag van de gemeenteraadsverkiezingen. ‘In het Willem Dreeshuis ben je thuis. Maar ik ben zo uitgepraat.’
‘Ze weten allemaal dat ik een rooie ben’, zegt Joke (92), ‘Eigenlijk heet ik Jopie, maar dat heb ik veranderd, want dat klinkt zo lullig’. Natuurlijk heb ik gestemd. Op de PvdA. Die hebben de idealen niet meer, maar anders krijg ik gewetenswroeging. Naar de partij toe en naar mijn voorouders. Ik heb altijd PvdA gestemd. Vroeger deed iedereen dat. Daar zorgde mijn vader wel voor.’ Ze maakt een boksbeweging. ‘Bij wijze van spreken dan, hè.’ Ze zit naast Jopie (88) in de eetzaal. Ze hebben de middagmaaltijd van soep, vlees, worteltjes en aardappelen met vanillevla als toetje net achter de kiezen. ‘Vroeger was het hier veel rooier hoor.’ De dames verschillen van mening of PvdA-lidmaatschap verplicht was voor toegang tot het zorgcentrum. ‘Daar weet ik niks van. Nu loopt hier van alles rond, zelfs Jehova’s. En dat is Abdul, een Marokkaan, maar hij doet het heel goed.’
Vadertje Drees wordt in het zorgcentrum op handen gedragen. Met foto’s, een borstbeeld en een vitrine vol met relikwieën, krantenknipsels, boekjes met Morgenrood strijdliederen en groenroodgekleurde posters: ‘Abonneert u op de proletarische vrouw. Wij verdedigen uwe rechten.’ En een handgeschreven briefje van Drees aan de bewoners. Net als 1 mei, wordt zijn verjaardag nog elk jaar trouw gevierd, ‘met een soort van barbecue’. Maar de arbeiderspartij is op Joke na grof uit de gratie geraakt. ‘De PvdA heeft het te gortig gemaakt. Ze hebben niets voor ons ouderen gedaan. Ik heb echt gelachen om die Samsom’, schampert Gerard, een frivole grappenmaker van 84. Hij is na jaren CPN (Communistische Partij Nederland) en PvdA maar eens overgestapt naar D66. ‘Die beloven ook gouden bergen. We zullen zien. Soms moet je veranderen. Je eet toch ook niet elke dag worteltjes’, met een blik naar zijn bord dat vol ligt met aardappels en worteltjes. Tegenover hem zit Joke (nummer twee, ‘Uit 14-11-1926’), stevig, met pretoogjes en een grijze pony. Ze heeft op haar zoon gestemd, die staat op de vijfde plaats van de PvdA-lijst. Die was laatst nog op bezoek geweest. ‘Had ‘ie zijn tas laten staan. Zaten allemaal rode pennen in. Ik heb twee dagen staan uitdelen. Die dacht zeker dat z’n moeder niks te doen had.´
El Dorado moet dicht
Mensen uit de buurt komen stemmen in het zorgcentrum. De stemselfie op standaard staat pontificaal op het podium. Mevrouw Muller (‘uit 1923, reken maar uit’) wilde ook wel, maar haar stembiljet is kwijtgeraakt. ‘Op de VVV, of B66, of hoe heten ze ook alweer.’ Ze is een half jaar geleden op haar hoofd gevallen. ‘Dus ik vergeet alles.’ Maar ze verraadt haar verleden. ‘Ik ben wel geïnteresseerd in de politiek. Je wilt toch deelnemen. En met die elektrische dingen [computers] kan je tegenwoordig opzoeken wie verstandig praat of onzin uitkraamt. Het is belangrijk dat iedereen het goed heeft en dat er niet één in de kas zit te graaien. Geen hebzuchtigen aan de leiding. Drees wilde iedereen een inkomen geven.’ Haar buurman, héél oud en breekbaar met een grote slab op de borst was altijd voor de KVP, de Katholieke Volkspartij. Een bondgenoot van de PvdA in het verleden. Maar nu stemt hij zeker niet meer. Moeizaam, maar stellig: ‘Ik zie d’r niets meer in.’
De bewoners hebben ook wat anders aan het hoofd. Uitholling van de zorg, minder handen aan het bed, Wouter Bos, die ‘met belastingcentjes die banken ging redden.’ En het ergste, het Willem Dreeshuis gaat volgend jaar dicht. De grond is zelfs al verkocht. Een bewoner windt zich ontzettend op. Hij loopt bijna paarsrood aan. ‘Waarom? Dit is toch El Dorado, er mankeert helemaal niks aan’ zegt hij furieus. ‘Ze doen maar wat!’ Door bezuinigingen gaat de lat omhoog. Zorgcentra worden verpleeghuizen voor mensen met een hogere zorgzwaarte. Dat stelt hogere eisen aan het gebouw. Waar de rest terechtkomt, is nog onduidelijk. ‘Ik zie het al aankomen, worden we straks zeker in zo’n aanleunwoninkje gezet!’ Rooie Joke vindt het vooral erg voor haar poezen. ‘Moeten die weer verhuizen.’
Speedy Gonzales
Joke vindt het pijnlijk dat haar partij gaat verliezen. De PvdA dankt haar stem aan haar ‘fantastische tijd bij de Arbeiders Jeugd Centrale (AJC)’, de socialistische jeugdbeweging van de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP). Nog van voor de oorlog. ‘Bij de AJC heb ik geleerd wat vriendschap is, wat kameraden zijn. Ik was heel fanatiek lid van de Rode Valken, de 12 tot 16-jarigen, met van die rode dasjes, totdat ze verboden werden omdat Van der Lubbe de moffen had beledigd.’ Ze zingt: ‘Wij rode valken voelen ons deel van de strijdende arbeidersklasse.’ Dat was de Rode Valken-wet. Alcohol en tabak waren verboden. Dat heeft ze altijd keurig gevolgd. Dat is nu wel anders, grinnikt haar buurvrouw Jopie (88). ‘Die oude Drees draait zich om in zijn graf.’
Niet voor mevrouw Van der Made, 84, tijgersjaal, knalroze lippenstift, perkamentgele huid. Ze rookt al sinds haar dertiende. ‘Een pakje per dag, maar ik ga nog als een Speedy Gonzales achter mijn rollator’, zegt ze met een houding alsof ze onverslaanbaar is. Ze heeft niet gestemd. ‘Nee. Ik stem al jaren niet meer, sinds de dood van mijn man. Allemaal zakkenvullers’. Haar dochter Irma komt op bezoek. Met twee stembiljetten. ‘Niet dat het wat oplevert hoor. Ik heb ooit Geert Wilders gestemd, niets mee opgeschoten.’ Nu kiest ze voor een lokale partij, RED Amsterdam. Waarom? ‘Nou gewoon’ zegt ze, terwijl ze de folder van een RED-kandidaat erbij pakt en begint voor te lezen. ‘Groen, leefbaar. Dat gaat tenminste over Amsterdam, lokale zaken.’ Moeders stembiljet ligt op tafel. Toch maar wel stemmen? ‘Ja hoor, prima.’ Waarop dan? Ouderenpartij, RED Amsterdam? ‘Maakt me niet uit, doe maar wat.’ Maar eerst een sigaretje roken.
